مانکن شدن

در چند دهه اخیر قدر و قیمت مانکن (یا مدل)ها به ‌شدت بالا رفته ‌است و این حرفه به جایگاهی رسیده که اغلب تبلیغات مهم دنیا را به اعتبار مانکن هایی که در آن ها حضور دارند می ‌سنجند. حالا این حرفه به شدت با شهرت و پول در ارتباط است و مانکن های مشهور با درآمدهای میلیون دلاری سالانه، در آگهی ‌ها و �کت واک�‌ها حضور دارند.در چند سال گذشته این حرفه در ایران هم به شدت مورد توجه قرار گرفته و علاقه ‌مندان بسیاری خواهان ورود به دنیای حرفه ‌ای مدلینگ هستند. این در حالی است

ظهور مانکن ها در ایران

بیلبوردهایی که حدود پنج سال پیش در بزرگراه ها یا خیابان های پر رفت و آمد تهران بالا رفته بود، توجه هر رهگذری را به خود جلب می کرد.

- همه از دیدن آنچه روی این تابلوهای عظیم می دیدند متعجب شده و با شگفتی از اتفاقی تازه می گفتند؛ اما تحلیلگران ریزبین مسائل اجتماعی، این قضیه را نشانهء آغاز عصر تازه ای در عرصه تبلیغات، هنر و چه بسا سیاست های کلان مملکت می دانستند. البته ماجرا به همین جا ختم نشد و علاوه بر حاشیه های بسیاری که بر اثر این تبلیغات سنت شکن به وجود آمد، چند حوزه مختلف اجتماعی و هنری را هم تحت تاثیر خود قرار داد.

اما مگر روی آن بیلبوردهای جنجالی چه چیزی نقش شده بود؟ خیلی ساده، فقط تصویر �محمدرضا گلزار� هنرپیشه خوش چهره سینما که البته اینبار نه به بهانهء یک فیلم سینمایی، که به عنوان مبلغ لباس‌های شرکت �ایکات� در فیگورهای مختلف دیده می شد!

و خب مساله‌ اصلی هم، همین‌جا بود. رضا گلزار قبلاً در قامت یک بازیگر و قبل تر از آن به عوان گیتاریست گروه پرطرفدار موسیقی �آریان� اسم درکرده و بین جوانان - مخصوصاً دختر خانم ها- کلی طرفدار داشت. شرکت ایکات هم از این محبوبیت استفاده کرده و در جهت فروش رفتن هرچه بیشتر لباس‌های خود، از چهرهء او بهره‌ برد.

- مشابه این اتفاق، چندی بعد و در شکل و سطحی دیگر هم رخ داد؛ جایی که بیلبوردهای شرکت LG در بزرگراه همت و چند نقطهء دیگر شهر با عکس �بهرام رادان� خودنمایی کرد. بهرام خان چه در آثار هنری و چه تجاری، اقبال همگانی کسب کرده بود و LG از این محبوبیت برای تبلیغ محصولات  خودش استفاده کرد. اما قضیه کولر �اوجنرال� و �جمشید مشایخی� بود که حسابی سروصدا کرد و از همه موارد دیگر جنجالی تر از آب در آمد. گروهی این اتفاق را کسرشان �پیر سینما� و اصلاً خود سینما دانستند، و از طرف دیگر گروه بزرگ تری شرکت مشایخی در تبلیغات و بهره مالی از این امکان را حق مسلم او دانستند.

بعدها چهره های دیگری هم به جمع بیلبوردنشینان اضافه شدند؛ از جمله �مهران مدیری� و �پژمان بازغی� برای شرکت های تولیدکنندهء چای، �حمید گودرزی� و �سحر ذکریا� در تبلیغات یک شرکت پوشاک چرم و� بعد نوبت ستاره های ورزشی رسید که در راس آن ها �کریم باقری� و �احمدرضا عابدزاده� و پر کارترین شان �حسین رضازاده� بود. آقای قوی ترین مرد جهان، در تبلیغات هرچه که فکرش را بکنید ظاهر شد؛ از بیلبورد بانک ها گرفته تا آب معدنی و روغن و رب گوجه و�!

- آخر هم همین حضورهای بی مهابای رضازاده بود که کار دست همتایان اش داد. شرکت او در یک تیزر تلویزیونی که مرتباً از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان پخش می شد و رضازاده در آن هموطنان خود را به خرید خانه و سرمایه گذاری در دوبی ترغیب می کرد؛ باعث بالا گرفتن انتقادها و نهایتاً ممنوعیت شرکت چهره های معروف در کلیهء تبلیغات تجاری شد.

از اینجا به بعد بود که کم کم بحث مانکن های حرفه ای جدی شد و چهره های غیرمعروف فرصت خودنمایی در تبلیغات را پیدا کردند. پیش تر امکان اینکه یک فرد از اول وارد حرفه �مدلینگ� شود و خود را به عنوان یک مانکن و مدل مطرح کند، چیزی نزدیک به صفر بود. شرکت‌ها ترجیح می‌دادند از محبوبیت و اقبال چهره‌های مطرح هنری و ورزشی استفاده کنند تا اینکه سراغ یک فرد به ذات مانکن بروند، یعنی کسی که مانکن بودن را به عنوان یک شغل و حرفه انتخاب کرده است و در این زمینه فعالیت می‌کند. اما با خوردن مهر ممنوعیت بر حضور چهره های معروف، صنعتگران عرصهء تبلیغات مجبور به رو آوردن به مدل های حرفه ای شدند.

خود مانکن ‌ها بر این اعتقادند که مدلینگ هنری است مثل بقیه هنرها، که دوره ‌های متفاوتی را سپری کرده است. در دهه ۶۰ و ۷۰ شکل و اسلوب مانکن ‌ها در عکس ‌ها به صورت ثابت و کلاسیک بوده است. اما امروزه یک مانکن در عکس یا تیزر مربوطه، باید حرکت و شکل متفاوتی به خود بگیرد و از همین جا است که مانکن ‌ها مدعی هستند در مدلینگ بحث هایی مثل بازیگری هم مطرح است. شکل، حرکات و فیگورهایی که هر مانکن در عکس می ‌گیرد باید متناسب با چیزی باشد که آن را عرضه می‌کند. به هرحال، امروز دیگر در کشور ما هم مدلینگ نه یک کار فرعی و تفریحی، بلکه به شغل و بیزینسی تبدیل شده است کاملاً جدی و حرفه‌ای. یک مانکن می‌تواند فقط یک مانکن باشد و نه یک بازیگر، نه یک فوتبالیست و نه هیچ چیز دیگر؛ فقط یک مانکن.

دوست داری مانکن بشی؟

حالا برویم سر اصل قضیه، یعنی ماجرای بچه هایی که دلشان می خواهد وارد حرفه مدلینگ بشوند. همانطور که پیش تر گفتیم، این حرفهء نوظهور شرایط و خصوصیات خودش را دارد و راه ورود به آن چندان آسان نیست. البته در ابتدای کار، بعضی ها به لطف پارتی و آشنابازی یا از سر اتفاق موفق شدند در قالب یک مانکن ایرانی خودنمایی کنند. اما این ها را نمی شود مدل حرفه ای دانست و دیدیم که خیلی زود و با جدی تر شدن بحث، این گروه به سرعت از شوهای لباس، کاتالوگ ها و تبلیغات دیگر محو شدند.

این دسته از مدل ها، معمولاً در قبال کارشان پولی نمی گرفتند و نهایتاً لباسی، چیزی به آن ها داده می شد. اما با ورود مانکن های آموزش دیده، فرم کار جدی و حرفه ای شده و حالا دیگر حتی کلاس های آموزش مانکن هم برای خودشان برو و بیایی دارند. مثلاً یک سایت اینترنتی که در زمینه مد فعالیت می کند، با توجه به داغ بودن بحث شوهای لباس و مدلینگ، شروع به برپایی کلاس های آموزشی مربوطه کرده است. این سایت مدعی ارتباط با آژانس های بین المللی مدلینگ و به رسمیت شناخته شدن از سوی پایگاه های مشهوری چون fashion world است. شعار سایت هم این است: �اولین ها همیشه برنده اند!�

- اما از جمله مهم ترین شرکت های پرورش دهندهء مدل باید به شرکتی اشاره کرد که در یکی- دو سال اخیر فعالیت گسترده ای در حاشیه عالم سینما داشته و مدتی است به آموزش محافظان شخصی (بادیگارد) می پردازد. این شرکت در سال جدید جذب چهره های مناسب برای مدلینگ را شروع کرده و با توجه به قدرت تبلیغاتی خود، موفق شده عده زیادی را برای آموزش به خدمت بگیرد.

یکی از مسئولان این شرکت می گوید فعالیت های مربیان آموزش دهندهء مدل ها، تا یک سال و نیم آینده ثمر خواهد داد؛ یعنی حدود دو سال آموزش سخت برای مانکن شدن! بله، گفتیم که، مدل شدن سخت است.

مانکن کیست و مادر مدل ها کی بود؟!

این همه گفتیم، اما بد نبود اول تعریف درستی از مانکن و شغل مدلینگ داشته باشیم. حالا هم دیر نشده؛ توجه کنید: مانکن کسی است که مدل های هنری، فشن یا آگهی های تبلیغاتی را با حالت و ژستی خاص نمایش می دهد. مدلینگ از سایر انواع اجرا و نمایش از قبیل بازیگری، رقص و پانتومیم متمایز است، گرچه مرز بین این ها کاملاً مشخص نیست. معمولاً ظاهر شدن در فیلم یا هر نمایش دیگری - صرف نظر از ذات و طبیعت نقش- مدلینگ محسوب نمی شود. البته از آنجایی که مدل ها معمولاً در عکس و نمایش های تبلیغاتی باید احساس و هیجان نشان بدهند، خودشان را یک پا بازیگر می دانند.

مانکن بودن گونه های متفاوتی دارد و باید اشاره کرد که زیبایی اصل ضروری مدل شدن نیست؛ دست کم برای گروهی از مانکن ها. ضمناً بی انصافی است که اینجا از پیشکسوت این حرفه یاد نکنیم. گفته می شود اولین مدل فشن، یک دختر فروشنده پاریسی به نام �ماری ورنت ورث� (Marie Vernet Worth) بوده. ایشان در سال ۱۸۵۳ میلادی برای کمک به همسرش �چارلز فردریک ورث� که طراح بزرگ فشن بود، پا به عرصه مدلینگ گذاشت و به عنوان اولین مانکن حرفه ای معرفی شد.

روزگار گذشت و گذشت تا بعد از یک قرن و نیم، حالا دنیای مانکن ها عرصهء تاخت و تاز �سوپر مدل ها� شده است. سوپر مدل به مانکن های برتر فشن می گویند که قیمت بالایی داشته و از شهرت زیادی برخورداند. بیشتر سوپر مدل های دنیا زن هستند و چون همیشه عکس و اخبارشان بر روی جلد مجلات فشن دنیا دیده می شود، به آن ها لقب �دختران جلد مجلات� داده اند. اولین مانکنی که به عنوان یک سوپر مدل مطرح شد سرکار خانم �لیزا فانسگرایوز� (Lisa Fonssagrives) بود. تصویر او ۲۰۰ بار روی جلد مجله �ووگ� چاپ شد و همهء مجله های فشن دنیا بین سال های ۱۹۳۹ تا دهه های ۴۰ و ۵۰ بارها عکس فانسگرایوز را روی جلد چاپ کردند.

اما پر سروصداترین مانکن های دنیا، بدون تردید مدل های ایتالیایی هستند. آن ها با دسته گل هایی که در روابط شان با فوتبالیست های مشهور کالچو به آب می دهند، سوژهء مدام پاپاراتزی های سمج به حساب می آیند!

ببین اصلاً شرایط مانکن شدن را داری؟

شرایط فیزیکی مانکن ها در هر کشوری متفاوت است. مثلاً در بعضی کشورها که مردم شان درشت اندام هستند؛ برای آقایان متقاضی مدل شدن، داشتن ۱۹۰ سانتی متر قد، حداقل محسوب می شود. اما در کشورهایی که مردمی ریزنقش دارند، یک آقا با قد ۱۷۵ سانتی متر هم بخت مانکن شدن دارد. البته ناگفته نماند که استانداردهای جهانی تقریباً ثابت هستند.

ناگفته پیداست که در کشور ما هنوز از قوانین نانوشته پی روی می شود و اعمال سلیقه بی داد می کند! با این حال، می گویند با توجه به خصوصیات فیزیکی مردم ما، حداقل قد مناسب برای مانکن شدن در ایران برای مردان ۱۸۲ سانت و برای زنان ۱۷۲ سانتی متر است. اما خب این به معنی آن نیست که کسانی که قد کوتاه تری دارند، هیچ شانسی برای مانکن شدن ندارند. جدا از همان قضیهء سلیقه و پارتی و این ها، داشتن چهرهء جذاب یا استیل مناسب و همینطور آشنایی با فوت و فن بازیگری، شانس آدم را برای مدل شدن بالا می برد.

ضمن اینکه شما با داشتن صورتی خاص می توانید برای �فتومدلینگ� چهره انتخاب شوید، حتی اگر چاق باشید و شکم و چربی اضافه هیکل تان را به هم ریخته باشد! تاکید کنیم که داشتن قد و چهره مناسب فقط و فقط یک شرط برای مدلینگ است. تغذیه مناسب، شادابی پوست، ورزش و موارد دیگری از این قبیل نقش مهمی در مدل شدن هر فرد دارد. کسی که می خواهد مانکن شود باید بداند که همیشه باید ورزش کند، سیگار و مواد مخدر و چیزهای بد بد دیگر مصرف نکند، همیشه مراقب پوست و موی خودش باشد، رژیم غذایی خاص داشته و حتی مسائل جنسی اش تحت کنترل باشد. کسی که تحمل و حوصله این چیزها را ندارد، بهتر است از همین اول با رویای مدل شدن خداحافظی کند.

تازه، همهء این ها موارد اولیه و اصول بدیهی شرایط مانکن شدن است. خیلی ها بوده و هستند که با وجود داشتن تمام موارد و رعایت مسائل ذکر شده، از دنیای مدل ها دیپورت شده و آخرش مثل پلنگ صورتی دست از پا درازتر به خانه برگشتند!

استانداردهای جهانی مانکن ها

گفتیم که هر کشوری استانداردهای خاص خود را در زمینه مدلینگ و سایز مانکن ها دارد. اما به عنوان یک استاندارد کلی و جهانی، می شود نظریه �انجمن نمایندگی های فشن� (AMA) را معیار گرفت. طبق اعلام این انجمن، مانکن های زن باید استاندارد حدود ۸۶ - ۶۱ - ۸۶  cm (به ترتیب قد بالاتنه، دور کمر و دور ران) را دارا باشند و قد آن ها حداقل ۱۷۳ سانتی متر باشد.

تبصره: معمولاً قد مورد نیاز برای نمایش های فشن بیش تر از این اندازه است. در تازه ترین نمایش های راهرویی فشن اروپا، میانگین قد مدل ها ۱۷۹ سانتی متر، میانگین وزن آن ها ۵۰ کیلوگرم، بالاتنه بین ۸۵ تا ۹۰ سانتی متر، دور کمر زیر ۶۲ سانتی متر و دور ران زیر ۹۰ سانتی متر بوده است.

ابعاد میانگین برای مدل های مرد هم ۱۸۰ تا ۱۸۸ سانتی متر قد و وزنی بین ۶۴ تا ۷۵ کیلوگرم و دور سینه بین ۳۸ تا ۴۲ است.

هشدار: در سال های اخیر مدل های فشن خیلی لاغر مورد انتقاد قرار گرفته اند. خیلی از آن ها به دلیل رژیم ها یا مصرف داروهای خاص، دچار کم اشتهایی و بیماری شده اند. تا جایی که برگزار کنندکان نمایش فشن مادرید در سپتامبر ۲۰۰۶ مدل های لاغر و زپرتی را از شرکت در نمایش ها محروم کردند. در دو سال اخیر چند مدل معروف که خفن لاغر کرده بودند، در اثر کم اشتهایی و ضعف جان به جان آفرین تسلیم کرده اند. بله، مدلینگ حرفه ای خطرناک هم هست؛ بعداً نگویید که نگفتیم!

مانکن های فشن و غیرفشن

با اینکه مدلینگ انواع مختلفی دارد اما معمولاً با آمدن نام این حرفه، اغلب آدم ها یاد مانکن های عالم فشن می افتند. بیایید انواع مانکن ها را با هم مرور کنیم و اول هم برویم سراغ همین مانکن های فشن؛ مدل های فشن اکثراً برای نمایش مدل های لباس استفاده می شوند. مدلینگ فشن به دو دسته کلی تقسیم می شود: راهرویی و تبلیغاتی. خود این دو بخش هم به دسته های فرعی زیر تقسیم می شوند:

- مدلینگ راهروهای فشن

- مدلینگ کاتالوگ فشن

- آگهی های تبلیغاتی

- مدلینگ نقاشی فشن

- مدلینگ سالن نمایشگاهی

- مدلینگ لباس راحتی (لباس زیر)

- مدلینگ لباس شنا

- مدلینگ توانایی فیزیکی

- مدلینگ سایزهای بزرگ

- مدلینگ سایزهای ریز اندام

مانکن های جذابیت: در عکاسی از مانکن های فریبندگی و جذابیت، بیشتر به خود مانکن ها توجه می شود تا فشن (مد) و کالاهای مربوطه. معمولاً جذابیت چهره و اندام مدل مورد توجه قرار می گیرد، در حالی که در عکاسی فشن بیشتر به لباس ها توجه می شود.

مانکن های فیزیک بدنی: کار این مانکن ها نشان دادن فیزیک بدنی درست حسابی (و به قول معروف ورزشکاری) است. این مدل ها به ورزشکاران بادی بیلدینگ شباهت دارند، اما کم تر به اندازه ماهیچه هایشان تکیه می شود. این مانکن ها تقریباً هم وزن مدل های فشن هستند، اما به علت افزایش حجم ماهیچه نسبت به حجم چربی بدن، درصد چربی کم تری دارند و عضلانی هستند.

مدل های هنرهای زیبا: نقاشان، عکاسان، مجسمه سازان و سایر هنرمندان از این مانکن ها به عنوان مدل یا برای الهام گرفتن در آثار خود استفاده می کنند.

مدل های اعضای بدن: بعضی از نمایندگی های مدلینگ، بخش هایی دارند که یک عضو خاص از بدن مانکن ها را نمایش می دهند. مثلاً مدل های مچ، برای نشان دادن ساعت و دستبند. یا مدل های دست، برای نشان دادن محصولات آرایشی و مراقبتی ناخن. مدل های پا، برای نمایش جوراب و ساق جورابی. نکته: مدل هایی که ریزه اندام هستند و زیر ۱۷۰ قد دارند، در این قسمت موفق خواهند بود.

قوانینی برای مانکن های ایرانی

چندی پیش وزارت ارشاد در دستورالعملی هشت ماده ای، شیوه‌ نامه برگزاری نمایشگاه مد و لباس را تعیین کرد. در بخشی از این قوانین اشاره شده که �مانکن‌ های زنده باید از آرایش سر و صورت خود پرهیز کنند و حدود شرعی و قانونی و حجاب را در پوشش و حتی نحوه راه رفتن خود رعایت کنند.�

- طبق این شیوه‌ نامه در نمایش های لباس نباید �کت واک� (catwalk) وجود داشته باشد. کت واک به آن سکوی باریکی گفته می‌شود که مانکن ‌ها رویش رژه می‌ روند و دلبری می کنند. از همه مهم تر، تاکید شده که بازدید از نمایش زنده لباس تنها برای خانم ها امکان ‌پذیر است و�

به هرحال، همین که مرجعی رسمی نسبت به مسئله مهم مد حساسیت نشان داده و بدون برخورد شتابزده و رد آن، در صدد اصلاح قضیه برآمده، جای تقدیر دارد. آقایان و خانم ها هم باید خوشحال باشند که حرفه شان صورت رسمی پیدا کرده و می توانند با خیال راحت روی این شغل حساب کنند.

این هم مرور مفصل ما بود بر عالم مانکن های حرفه ای و شرایط ورود علاقه مندان به این دنیای پر رنگ و نور و هیجان. شاید بعد از خواندن این گزارش، تردید پیدا کرده باشید که دیگر سراغ این حرفه بروید. اما اگر آتش اشتیاق تان برای مانکن شدن داغ تر شده، برایتان آرزوی موفقیت می کنیم.